HISTORIA SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 W SZCZAWIE
Sięgając do tradycji oświatowych dotyczących początków istnienia szkolnictwa
w Szczawie, można stwierdzić, że oświata na tym terenie funkcjonowała już w okresie galicyjskim. Małe wzmianki zawarte w kronice miejscowości świadczą o tym, że w Szczawie już w drugiej połowie XIX w. nauka czytania i pisania odbywała się w izbach prywatnych. Dokładniejszą informację o początku działalności szkoły w Szczawie zawiera Księga uchwał Gminy Szczawy wskazująca datę 1 listopada 1881 r. jako na początek działalności samodzielnej szkoły w Szczawie. Własny budynek szkolny powstał przed 1890 rokiem, po rozbiórce starej, drewnianej przeniesionej z Białego leśniczówki. Wcześniej służyła ona za schronienie dla uciekających przed represjami powstańców styczniowych. Najstarsze dokumenty jakie zachowały się w archiwum Szkoły Podstawowej nr 1 w Szczawie pochodzą z roku 1893.
Wybuch II wojny światowej zdezorganizował naukę szkolną. Niemal we wszystkich miejscowościach nauka została przerwana. Przyczyną takiego stanu rzeczy był brak budynków szkolnych, które w wyniku działań wojennych zostały zniszczone i zdewastowane. Te zaś, które ocalały najpierw zajmowane były przez uciekinierów, a następnie przez wojska niemieckie. Mimo to, szkoła w Szczawie nie zaprzestała swojej działalności.
W miesiącu sierpniu i wrześniu 1948 r. okoliczna ludność własnym kosztem dokonała remontu budynku szkolnego. W budynku mieściła się teraz jedna izba lekcyjna oraz mieszkanie służbowe. Druga izba wynajmowana była u jednego z mieszkańców wsi. Prace przy budynku szkolnym nie ustawały ani na chwilę. Szczególnie w okresie wakacji starano się zrobić jak najwięcej.
We wrześniu 1955 r. szkoła została zelektryfikowana. Prądu dostarczała mała elektrownia jednego z mieszkańców wsi – Józefa Dutki.
Po ukończeniu remontu, w szkole znajdowały się już trzy sale lekcyjne.
W 1958 r. w osiedlu Uszczki Inspektorat Oświaty w Limanowej utworzył przy tutejszej szkole tzw. eksponówkę – dodatkowy oddział szkolny dla dzieci z okolicznych osiedli. Do 1987 roku nosiła nazwę Filii Szkoły Podstawowej nr 1 w Szczawie. Po tym okresie filię zlikwidowano.
Dzień 28 stycznia 1970 r. był dniem szczególnym dla szkoły. Na wniosek dyrektora szkoły i Rady Pedagogicznej nastąpiło uroczyste nadanie Szkole Podstawowej nr 1 w Szczawie imienia Stanisława Konarskiego.
Podczas tych wszystkich lat niosących ze sobą próby zmian w systemie oświatowym, w Szczawie nieustannie trwały starania o budowę nowej szkoły. W styczniu 1973 r. odbyło się w Szczawie spotkanie zainteresowanych stron w sprawie budowy szkoły. Wstępnie uzgodniono wybór miejsca pod budowę budynku w osiedlu Kuźle. Planowana budowa nowej szkoły miała się rozpocząć w styczniu 1978 r. Potem jednak została przesunięta na okres po roku 1980.
Dzień 18 sierpnia 1990 r. był dniem szczególnym dla całej szkoły, a także wszystkich mieszkańców wsi. Odbyła się uroczystość poświęcenia placu pod budowę nowej szkoły,
a dzień później złożenie aktu erekcyjnego. Dla upamiętnienia walk z okupantem hitlerowskim i zaangażowaniem miejscowej ludności w działalność Ruchu Oporu i Armii Krajowej, szkoła w przyszłości miała nosić imię 1 Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej.
Od 1992 r. nie ustawały prace przy budowie nowej szkoły. Dzięki temu już w styczniu 1997 r. nastąpiło poświęcenie i oddanie do użytku sali gimnastycznej. Był to ogromny krok naprzód w polepszeniu warunków szkolnych uczniów i nauczycieli. Teraz lekcje wychowania fizycznego mogły mieć już zdecydowanie inny wymiar i przyczyniać się tym samym do nabywania i kształtowania nowych umiejętności sportowych przez uczniów.
Był to pierwszy przypadek w okręgu nowosądeckim, gdy budowa sali gimnastycznej wyprzedziła budowę szkoły.
Poprzedzona wieloma latami starań i zabiegów o nową placówkę oświatową
w Szczawie, budowa nowej szkoły została ukończona w 1999 r. Do użytku oddano część budynku szkolnego przeznaczonego dla uczniów szkoły podstawowej. Na wykończeniowe prace czekała jeszcze jego druga część, w której miało mieścić się gimnazjum.
Uroczyste otwarcie budynku szkolnego odbyło się 11 września 1999 r. Nastąpiło poświęcenie sztandaru szkoły oraz nadanie Szkole Podstawowej nr 1 w Szczawie imienia
I Pułku Strzelców Podhalańskich AK.
W 2000 r. stary budynek, w którym wcześniej mieściła się szkoła podstawowa został przeznaczony do rozbiórki
Wraz z początkiem września 2008 r. połączono Szkołę Podstawową nr 1 i Gimnazjum, tworząc „Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Szczawie”.
Od 01 września 2017 roku po kolejnej reformie oświaty i likwidacji gimnazjów, szkoła ponownie stała się Szkołą Podstawową nr 1 w Szczawie im. 1 Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej.
Wszystkie działania na rzecz ulepszania warunków w szkole wpłynęły na to, iż obecnie Szkoła w Szczawie jest budynkiem w pełni wyposażonym zarówno od strony technicznej jak i dydaktycznej.
Autor: A.Gagatek i P. Talar